Kaliscy historycy - niestrudzeni propagatorzy dziejów regionu [FOTO]

W latach 50-tych ubiegłego stulecia trwały przygotowania do obchodów 18. wieków Kalisza. Wydarzenie to zaktywizowało środowisko badaczy regionu i nauczycieli historii. W skład utworzonego wówczas społecznego komitetu jubileuszowego weszła m.in. przedwojenna nauczycielka historii Gimnazjum i Liceum im. Adama Asnyka Aniela Wende, matka znanego kaliskiego adwokata i senatora Edwarda Wende. Natychmiast zaangażowała się w inicjowanie badań regionalnych oraz popularyzację dziejów miasta. Ramy organizacyjne przedsięwzięciom kaliskich historyków nadał powstały z jej inicjatywy Oddział PTH. Pierwsze zebranie w kaliskim ratuszu odbyło się 17 października 1955 roku.

- Z relacji córki pani Anieli Wende, z którą nie tak dawno rozmawiałem, dowiedzieliśmy się, że o utworzenie oddziału zabiegał ówczesny prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego, profesor Stanisław Herbst, a także prof. Henryk Samsonowicz - mówi Tadeusz Krokos, obecny prezes kaliskiego Oddziału PTH.

Pierwszemu zarządowi Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego szefowała wspomniana Aniela Wende. Wiceprezesami zostali Maria Stępniewska i Marta Młynarska. Sekretarzem był Roman Matusiak, a skarbnikiem Janina Kliber. Z zachowanego sprawozdania z działalności Oddziału PTH w Kaliszu za rok 1955/56 wynika, że liczył on 20 członków, a w styczniu 1956 roku wpłynęło jeszcze 5 deklaracji. Oddział miał 2 samodzielnych pracowników naukowych, 6 nauczycieli historii, 1 kierownika muzeum, 1 historyka sztuki. Pozostałe osoby to miłośnicy historii z wykształceniem wyższym lub średnim.

Aniela Wende kierowała oddziałem PTH przez 15 lat, czyli przez trzy kadencje, a później była wiceprezesem w zarządzie prowadzonym przez Władysława Gilla, który przewodził organizacji przez jedną kadencję. Następnie stery przejęli Marianna i Henryk Wrotkowscy. Od 2000 roku na czele kaliskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego stoi Tadeusz Krokos.

Efektem pierwszych prac PTH w Kaliszu było wydanie trzytomowego dzieła „Osiemnaście wieków Kalisza”.

- Po zakończeniu obchodów jubileuszu szukano jednak rozwiązania, aby kontynuować zbieranie materiałów naukowych. Tak zrodził się „Rocznik Kaliski”, którego pierwszy tom ukazał się w 1968 roku - dodaje Tadeusz Krokos. - Od 26. numeru wychodzi systematycznie. A w 2005 roku ukazały się nawet dwa tomy. Związane to było z 50-leciem naszego oddziału oraz śmiercią papieża Jana Pawła II.

Z okazji 150. rocznicy wybuchu powstania styczniowego kaliski oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego zrealizował program edukacyjny, za który otrzymał wyróżnienie z rąk prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. W projekt wpisał się konkurs wiedzy o powstaniu dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, konferencja naukowa poświęcona powstaniu, a punktem kulminacyjnym było wydanie książki autorstwa Moniki Sobczak - Waliś i Grzegorza Walisia „Miejsca pamięci powstania styczniowego na terenie powstańczego województwa kaliskiego”, która jest unikatowym kompendium wiedzy o miejscach pamięci związanych z powstańcami styczniowymi.

Kaliski Oddział PTH jest zaliczany do najprężniej działających w kraju. Na ponad 40 oddziałów plasuje się w ścisłej czołówce. Po oddziałach w Warszawie, Łodzi i Wrocławiu, Kalisz jest na czwartym miejscu pod względem liczby członków. Aktualnie zrzesza około 200 historyków i pasjonatów historii regionu.

- Jesteśmy natomiast na pierwszym miejscu w kraju pod względem liczby kół. Nasze koła działają w Jarocinie, Ostrowie i Pleszewie, a także w Centralnym Ośrodku Szkolenia Służby Więziennej. Kilka lat temu z Leszkiem Ziąbką postanowiliśmy utworzyć piąte koło skupiające archeologów. Inicjatywę poparł prof. Andrzej Buko. Wśród członków mamy grupę archeologów warszawskich z Tadeuszem Baranowskim na czele, a ostatnio zapisał się do nas Krzysztof Grzymski, archeolog w Królewskim Muzeum w Toronto, kaliszanin, absolwent II Liceum Ogólnokształcącego im. T. Kościuszki i Honorowy Obywatel Kalisza - dodaje Tadeusz Krokos.

Dotychczas uważano, że najstarszą członkinią oddziału jest pani Salomea Szkudlarek, która pamięta początki PTH w Kaliszu, ale nie było jej w gronie założycieli.

- We wtorek wieczorem dowiedziałem się, że żyje Marta Młynarska, która była wiceprezesem w pierwszym zarządzie naszego oddziału. Mieszka we Wrocławiu - mówi Tadeusz Krokos.

Po latach Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego wrócił do swojej starej siedziby w dawnym Studium Nauczycielskim, a obecnie Wydziale Padagogiczno-Artystycznym UAM, co wpływa na bliższe kontakty z kadrą naukową. Zarządem kieruje Tadeusz Krokos, wiceprezesami są Anna Narewska, dyrektorka III LO im. M. Kopernika w Kaliszu i Leszek Tomczak, nauczyciel historii w V LO im. Jana III Sobieskiego. Sekretarzem jest Monika Sobczak-Waliś, a Danuta Wańka jest skarbnikiem. W zarządzie są także przewodniczący kół z Jarocina i Ostrowa Wlkp. Wojciech Talaga i Piotr Grabarz oraz Jarosław Dolat z Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku.

Jubileuszowe obchody 60-lecia Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego odbędą się w sobotę, 17 października, o godzinie 11.00 w kaliskim ratuszu. Z tej okazji odbędzie się konferencja naukowa połączona z jubileuszowym spotkaniem zwieńczonym okolicznościowym toastem.

Dr hab. Tadeusz Baranowski wygłosi referat zatytułowany „Krzysztof Dąbrowski - archeolog najstarszego Kalisza”. O odkryciach monet w Kaliszu i okolicach opowie dr Adam Kędzierski, a Monika Sobczak-Waliś przybliży sylwetki kaliskich historyków Marianny i Henryka Wrotkowskich. O historii kaliskiego Oddziału PTH opowie Tadeusz Krokos. Nie zabraknie także wystawy prezentującej dorobek oddziału.

ZiemiaKaliska.com.pl Dołącz do naszej społeczności na Facebooku!